26 Eylül Dil Bayramı

26 Eylül Dil Bayramı

26 Eylül Dil Bayramı neden kutlanır, Türk Dil Kurumunu kim kurmuştur, Türk Dil Kurumu ne zaman kurulmuştur, Türk Dil Kurumunun ilk başkanı kimdir gibi birçok sorunuzun yanıtı yazımızda!

 “… Türk dili, dillerin en zenginlerindendir;
yeter ki bu dil şuurla işlensin.
Ülkesini, yüksek istiklalini korumasını bilen Türk milleti,
dilini de yabancı diller boyunduruğundan
kurtarmalıdır.”

M. K. Atatürk

Mustafa Kemal Atatürk’ün Türk diline ve tarihine ne kadar önem verdiğini vasiyeti üzerine mal varlığını Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu’na bırakmasından anlayabiliriz.

Yaşadığı süreçte Türk dilinin geliştirilmesi ve korunmasına yönelik çalışmalar yapılmasını istemiştir. Bunun üzerine 12 Temmuz 1932 tarihinde “Türk Dili Tetkik Cemiyeti”ni kurar. 1934’te adı değiştirilerek “Türk Dili Araştırma Kurumu” olur. 1936’da ise bugünkü “Türk Dil Kurumu” adı verilerek kurum son şeklini almış olur.

Atatürk bizzat Türk dili üzerine incelemeler yapar. Yerli yabancı birçok araştırmaya göz atarak o dönemde  bu işle uğraşan araştırmacıları belirler. Bu alanda çalışmalar yapabilmeleri için onları yönlendirir. Türk Dil Kurumu’nu oluşturmak istediğini yakınındaki Samih Rifat, Ruşen Eşref Ünaydın, Celal Sahir Erozan ve Yakup Kadri Karaosmanoğlu gibi isimlerle paylaşır. Bu isimler arasından Samih Rifat, Türk Dil Kurumu’nun ilk başkanı seçilir. Kurumun oluşturulma amacı şu şekilde açıklanır:

“Türk dilinin öz güzelliğini ve zenginliğini meydana çıkarmak, onu yeryüzü dilleri arasında değerine yaraşır yüksekliğe eriştirmek.”

1932’de 26 Eylül – 6 Ekim tarihleri arasında,  Dolmabahçe Sarayı’nda Birinci Türk Dili Kurultayı toplanır. Toplantıya birçok araştırmacı, dönemin önde gelen isimleri, yazarlar, şairler, gazeteciler ve dil bilim uzmanları katılır. Türkçe’yi en sade şekilde konuştuğuna inanılan köylüler ve halk temsilcileri de bu toplantıda yer alırlar.

26 Eylül gününde alınan kararların unutulmaması için Halit Fahri Ozansoy, bu günün “Dil Bayramı” olarak kutlanması yönünde önerge verir. Kurultay ise bu önergeyi oy birliği ile kabul eder.

Avrupa Konseyi de 2001 yılında Türkiye’nin önerisiyle 26 Eylül gününü, “Avrupa Dil Günü” ilan ederek Dil Bayramımızın evrensel bir hâl almasını sağlar.