Âşık Veysel Kimdir?

Veysel Şatıroğlu, 25 Ekim 1894’te Sivas’ın Şarkışla ilçesinin, Sivrialan köyünde dünyaya gelmiştir. 21 Mart 1973 tarihinde ise vefat etmiştir. Çocukluğu ve gençliği köyde geçen Veysel, iki kez evlenmiştir. İkinci evliliğinden 7 çocuğu vardır. Çocukken geçirdiği çiçek hastalığı sebebiyle gözünün birini tamamen kaybetmiştir. Diğer gözüne ise onun tabiri ile perde iner. Az gören bu gözüne bir talihsizlik sonucu sırık batar ve bu gözünü de tamamen kaybeder.

Babası, Veysel’in çok sıkıldığını görerek onu saz çalması konusunda yönlendirir. Başlarda çok başarılı olamayacağını düşünüp şevki kırılsa da yavaş yavaş ilerleme göstererek sonraki yıllarda saza hakim olmuştur. İlk saz derslerini Molla Hüseyin’den almış, sonraki süreçte ustalaşmasını saz ustası Ali Ağa sağlamıştır. Ali Ağa onun Kul Abdal’ı, Emrah’ı, Tarsuslu Sıtkı’yı, Ali İzzet Özkan’ı, Mihmanî’yi, Devranî’yi, Aziz Üstün’ü, Hüseyin Gürsoy’u ve Ali Özsoy Dede’yi tanıyıp, şiirlerini söylemesine vesile olmuştur. Ayrıyeten Mescit köyündeki Salman Baba’nın, Veysel’in gelişiminde büyük etkisi olmuştur. Pir Sultan Abdal, Kul Mustafa, Kul Mehmet, Ruhsati , Âşık Kerem ile Garib sanatçıyı etkileyen önemli âşıklardır. Etkisi altında kaldığı âşıklar genelde Orta Anadolu çevresindendir.

Âşık Veysel, zamanla halk sanatçısı olmuş ve kendi köyünden, şehrinden çıkarak Tokat, Kayseri ve Yozgat gibi yerlere gidip düğünlerde, âşık atışmalarında, âşık bayramlarında yer almaya başlamıştır. Bir süre sonra İstanbul’a gitmiş, plak doldurmuş ve radyoda konser vermiştir. “Atatürk’e Ağıt” adlı eseri çok ilgi görmüştür.

1931 yılında Ahmet Kutsi Tecer’in Sivas’ta düzenlediği 1. Sivas Halk Şairleri Bayramında Âşık Veysel’in yıldızı parlar. Tanınmasına vesile olan kişi Ahmet Kutsi Tecer’dir. Sonraki yıllarda 1941-46 yılları arasında “Köy Enstitüleri”nde saz dersleri verir. Pek çok sanat faaliyetine katılmaya devam eder. 1964 yılında Sivas’ta 2. Sivas Halk Şairleri Bayramına ve 1967’de Feyzi Halıcı’nın düzenlediği 2. Konya Âşıklar Bayramına katılır.

Gözlerinin görmemesi ve seçtiği konuları kendine has özgün bir şekilde ifade etmesi, onun en önemli özelliği olur. Sanatçı; Veysel, Sefil Veysel ve Veysel Şatır gibi mahlaslar kullanır. Şiirlerinde genellikle yarım kafiye kullanır ve yöresine ait ağız özelliklerine yer verir. Aşk, tabiat, taşlama, yergi, eleştiri, dinî-tasavvufî ve mistik konular, millî değerler ve de gurbet konuları onun şiirlerinin içeriklerini oluşturur.

Hece ölçüsüyle yazmış olduğu şiirlerini koşma, semai, varsağı ve destan nazım şekliyle ortaya koyar. “Deyişler”, “Sazımdan Sesler” gibi eserleri ve Ümit Yaşar Oğuzcan tarafından 1973 yılında bütün eserlerinin toplandığı “Dostlar Beni Hatırlasın” adlı şiir kitabı vardır. Sanatçının ölümünden sonra 1984 yılında, eserleri tekrardan  “Bütün Şiirleri” adlı kitapta toplanarak yayımlanır.

UZUN İNCE BİR YOLDAYIM

Uzun ince bir yoldayım

Gidiyorum gündüz gece

Bilmiyorum ne haldeyim

Gidiyorum gündüz gece

Dünyaya geldiğim anda

Yürüdüm aynı zamanda

İki kapılı bir handa

Gidiyorum gündüz gece

Uykuda dahi yürüyorum

Kalmaya sebeb arıyorum

Gidenleri hep görüyorum

Gidiyorum gündüz gece

Kırkdokuz yıl bu yollarda

Ovada dağda çöllerde

Düşmüşüm gurbet ellerde

Gidiyorum gündüz gece

Şaşar Veysel işbu hale

Gah ağlaya gahi güle

Erişmek için menzile

Gidiyorum gündüz gece.

SAZIM’A
Ben gidersem sazım sen kal dünyada
Gizli sırlarımı âşikar etme
Lâl olsun dillerin söyleme yâda
Garip bülbül gibi ah ü zâr etme

Gizli dertlerimi sana anlattım
Çalıştım sesimi sesine kattım
Bebe gibi kollarımda yaylattım
Hayâl-i hatır et beni unutma

Bahçede dut iken bilmezdin sazı
Bülbül konar mıydı dalına bazı
Hangi kuştan aldın sen bu avazı
Söyle doğrusunu gel inkâr etme

Benim her derdime ortak sen oldun
Ağlasam ağladın gülersem güldün
Sazım bu sesleri turnadan m’aldın
Pençe vurup sarı teli sızlatma

Ay geçer yıl geçer uzarsa ara
Giyin kara libas yaslan duvara
Yanından göğsünden açılır yara
Yâr gelmezse yaraların elletme

Sen petek misâli VEYSEL de arı
İnleşir beraber yapardık balı
Ben bir insanoğlu sen bir dut dalı
Ben babamı sen ustanı unutma.

Kaynak :  aşık veysel hayatı-doğan kaya